IKliniki yoNcedo-mGaqo Ifaka Isicelo Ngokubhekiselele kwiMiyalelo ye-EAO

Ngomhla we-24 kaNovemba 2014, iKliniki yoNcedo-mGaqo yaseYunivesithi yaseStellenbosch kunye nabantu abalishumi elinesihlanu abahluphekayo abaneMiyalelo ye-EAO (Emoluments Attachment Orders) bafaka isicelo kwiNkundla ePhakamileyo, kwiCandelo leNtshona Koloni eKapa, befuna le miyalelo ilandelayo [inter alia]:

  1. Ukuvunyelwa ukungalandeli imigaqo yeNkundla eMiselweyo ephathelele kumaxesha, iifom, kunye nenkonzo yezaziso;
  2. Ukubhengeza:
    1. ukuba amagama athi “umboleki-mali ugunyazise oko ngokubhaliweyo” kwiCandelo 65J(1)(a) loMthetho weNkundla yeMantyi ka-1944 ahambelani noMgaqo-siseko weRiphabhlikhi yaseMzantsi Afrika (uMgaqo-siseko ka-1996) kwaye awasebenzi;
    2. ukuba amacandelo 65J(2)(b)(i) kunye no-65J(2)(b)(ii) alo Mthetho angahambelani noMgaqo-siseko kwaye awasebenzi kuba enganikezeli ngovavanyo lwenkundla phambi kokukhutshwa kwe-EAO kumntu onetyala;
  3. Ukubhengeza ukuba kwiinkqubo zomthetho ezingeniswa ngumntu oboleke imali ngenjongo yokunyanzelisa intlawulo kwangaphambili phantsi koMthetho weNCA (uMthetho 34 ka-2005), iCandelo 45 loMthetho weNkundla yeMantyi alinikanga amalungelo kumntu onetyala ukuba angavuma ukubhalela ukuba icala lakhe liqwalaselwe yinkundla engaphandle kwendawo ahlala okanye asebenza kuyo;
  4. Ukubhengeza ukuba le Miyalelo ye-EAO ayikho mthethweni, ayisebenzi, kwaye ayinampembelelo.

Izinto ezimbini eziphambili ezimele kuqatshelwe:

  • Udibaniso phakathi kwe-EAO kunye neMiyalelo yeNtlawulo yesondlo.
  • Ukuqwalaselwa kwamanqanaba ahlukeneyo aphathelele kwiingxaki eziqulathwe yi-EAO.
  • Inkqubo ye-EAO phantsi kwamaCandelo 58 kunye no-65J loMthetho weNkundla yeMantyi isetyenziswa kakhulu ukuqinisekisa ukuhlawulwa kweemali ezibolekwe ngaphandle kwezikweletu ezikhuselweyo.
  • Ukuqokelela umvuzo ngenjongo yokuhlawula imiyalelo yesondlo kulawulwa yiCandelo 29(3) loMthetho woXanduva loTata noMama (Maintenance Act 99 of 1998). Ukuba kuyatshintshwa inkqubo ye-EAO phantsi kwamaCandelo 58 no-65J loMthetho weNkundla yeMantyi, oku akuyi kuchaphazela intlawulo yesondlo kuba loo nkqubo ilawulwa phantsi koMthetho woXanduva loTata noMama.
  • Ezinye izivumelwano zomthetho eziphatha ukuthathwa kwemivuzo:
    • ICandelo 34(1)(b) loMthetho weMigaqo esisiseko yamaQela eMisebenzi (Basic Conditions of Employment Act 75 of 1997),
    • ICandelo 165 loMthetho waBantwana (Children’s Act 38 of 2008)
    • ICandelo 99 loMthetho weRhafu yeNgeniso (Income Tax Act 58 of 1962)
    • ICandelo 74(d) loMthetho weNkundla yeMantyi (Magistrates’ Court Act 32 of 1944)

Amanyathelo asele ethe athathwa ukujongana nokusetyenziswa kakubi kwe-EAO

  1. Ingxelo yeKliniki yoMthetho yaseYunivesithi yasePitoli (2008). Kwachongwa ubungxamiseko bokuqokelelwa kwezikweletu ngenkqubo ye-EAO.
    • Akukho lutshintsho kumthetho okanye ekusebenzisweni kwe-EAO olwaziswa emva kwale ngxelo.
  2. Ukugutyungelwa kweendaba (2012-2013): Kwavela imibiko malunga nokusetyenziswa gwenxa kwe-EAO kwiinkundla ezithile zamaMantyi. Kwavela amakhonkco phakathi kwale ndlela yokugcinwa kwemali kunye nemicimbi yeengxaki zemboleko, ngakumbi kwimeko yaseMarikana ngo-2012.
  3. Isivumelwano phakathi kweNgqongqoshe yezeMali kunye neBASA (2012): Amalungu eBASA (iBhanki ePhakathi kwezoShishino eMzantsi Afrika) avumelana ngokungasebenzisi i-EAO ukuqoqa iintlawulo.
    • Le mithetho ayizange iphumeze kwenzeka kwiibhanki.
  4. Intlanganiso yeQela le-EAO Task Team (2013):
    • Kwacetyiswa ukuba iQela le-EAO Task Team liphande ngendlela i-EAO esetyenziswa ngayo.
    • Kwafakwa ingxelo ebanzi kwiNgqongqoshe yezeMali, kodwa iziphumo zayo azikaqinisekiswa.
  5. Ingxelo entsha yeKliniki yoMthetho yaseYunivesithi yasePitoli (2013): Iphinde yaqinisekisa iingxaki neentsilelo ezazisele zichaziwe ngo-2008.
  6. Ukuhlaziywa koMthetho weNkundla yeMantyi (2013):
    Isebe lezoBulungisa nophuhliso loMgaqo-siseko labhala uhlengahlengiso lwecandelo loMthetho weNkundla yeMantyi.
    Ukuphawulwa kwezikhalazo malunga nolu hlengahlengiso kwakufuneka kube ngomhla we-28 Matshi 2013.
  7. Ukuthathwa kwamanyathelo liSebe lezeMali kunye neSebe lezoRhwebo nezoShishino (2013): Ngomhla we-12 Disemba 2013, iKhabinethi yagunyazisa amanyathelo okunceda abantu abanezityala ezininzi.
  8. Imibiko eqhubekayo malunga neengxaki ze-EAO: Ukususela kwizinga lokuqala lophononongo ngo-2008 ukuya kwingxelo entsha ngo-2013, iingxaki ezinxulumene ne-EAO azikasombululwa.

Isicatshulwa kwi-MEMO liBhunga eliPhezulu: Odette Geldenhuys Webber Wentzel

Isicelo sokulibaziseka kwetyala

UMphathiswa uJaji Desai wathi oku kubalulekile kwizinto ezinokubangela impembelelo kwisizwe. Wacacisa ukuba kufuneka ixesha lokuvumela umbandela uqulunqwe kakuhle. Wabeka umhla we-15 Disemba 2014 njengomhla apho abamangalelwa kufuneka bathumele amaphepha abo okuphendula, kunye nomhla we-15 Januwari 2015 ukuba abafake izimpendulo zabo. Ityala laza lacwangciswa ukuba liqwalaselwe phakathi kwe-16 no-20 Februwari okanye i-18 ukuya kwi-23 Februwari 2015.

Ugqirha wezomthetho: Odette Geldenhuys (Webber Wentzel)